ลอยกระทงกับประเพณีและกิจกรรมในวันลอยกระทง

ประเพณีและกิจกรรมในวันลอยกระทง แยกตามแต่ละท้องถิ่น

- ภาคเหนือตอนบน นิยมทำโคมลอย เรียกว่า "ลอยโคม" หรือ "ว่าวฮม" หรือ "ว่าวควัน" ทำจากผ้าบางๆ แล้วสุมควันข้างใต้ให้ลอยขึ้นไปในอากาศอย่างบอลลูน ประเพณีของชาวเหนือนี้เรียกว่า "ยี่เป็ง" หมายถึงการทำบุญในวันเพ็ญเดือนยี่ (ซึ่งนับวันตามแบบล้านนา ตรงกับวันเพ็ญเดือนสิบสองในแบบไทย)
- จังหวัดตาก จะลอยกระทงขนาดเล็กทยอยเรียงรายไปเป็นสาย เรียกว่า "กระทงสาย"
- จังหวัดสุโขทัย ขบวนแห่โคมชักโคมแขวน การเล่นพลุตะไล ไฟพะเนียง
- ภาคอีสาน จะตบแต่งเรือแล้วประดับไฟ เป็นรูปต่างๆ เรียกว่า "ไหลเรือไฟ"
- กรุงเทพฯ จะมี งานภูเขาทอง เป็นรูปแบบงานวัด เฉลิมฉลองราว7-10วัน ก่อนงานลอยกระทง และจบลงในช่วงหลังวันลอยกระทง
- ภาคใต้ อย่างที่อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาก็มีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ นอกจากนั้น ในจังหวัดอื่นๆ ก็จะจัดงานวันลอยกระทงด้วยเช่นกัน
นอกจากนี้ในแต่ละท้องถิ่นยังอาจมีประเพณีลอยกระทงที่แตกต่างกันไป และสืบทอดต่อกันเรื่อยมา

ส่วนสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยในวันลอยกระทง นั่นก็คือ "กระทง" ซึ่งปัจจุบันนี้ มีการอนุรักษ์ธรรมชาติมากขึ้น โดยให้ใช้วัสดุที่ทำจากธรรมชาติ ลดการใช้วัสดุย่อยสลายยาก เช่น โฟม เป็นต้น ...ในกระทง นอกจากจะมี ดอกไม้ ธูป เทียน แล้ว ยังนิยมใส่ ผม เล็บ และเศษเหรียญ ลงไปด้วย เชื่อว่าเป็นการสะเดาะเคราะห์ไปในตัว
นอกจากนี้ก็ยังมีการประกวดสาวงามในเทศกาลลอยกระทง ซึ่งเราเรียกว่า "นางนพมาศ" ซึ่งจะเป็นสีสันในงานแทบทุกแห่ง

และสุดท้าย ที่ขาดไม่ได้เลยเช่นกัน สำหรับประเพณีลอยกระทง นั่นก็คือ เพลงลอยกระทง ซึ่งมีชื่อเต็มๆ ว่า เพลง “ รำวงวันลอยกระทง ” ประพันธ์เนื้อร้อง โดย ครูแก้ว อัจฉริยะกุล และให้ทำนอง โดย ครูเอื้อ สุนทรสนาน บันทึกเสียงครั้งแรก เมื่อปี 2493 และวงดนตรีสุนทราภรณ์ ได้นำมาบรรเลงครั้งแรก ในงานวันลอยกระทงที่ สวนลุมพินี อันถือได้ว่าเป็นเพลงรำวง ที่โด่งดังที่สุดของวงดนตรีสุนทราภรณ์ เนื่องจากเป็นที่รู้จักกันทั่วไป ทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ ด้วยเหตุนี้ภายหลัง จึงมีการแปลเนื้อร้อง เป็นภาษาอังกฤษ และอีกหลายภาษา ได้ยินครั้งใดก็สนุกสนานกันทุกครั้ง

กิจกรรมในเทศกาลลอยกระทง
สีสันแห่งสายน้ำ มหกรรมลอยกระทงกรุงเทพมหานคร
สถานที่จัดงาน :
แม่น้ำเจ้าพระยา(สะพานกรุงเทพ ถึงสะพานกรุงธน) กรุงเทพมหานคร
กิจกรรม :
การจัดขบวนเรือประดับไฟฟ้ากิจกรรมงานลอยกระทงตามวัด และหน่วยงานต่างๆ การตกแต่งประดับไฟฟ้าอาคาร และโบราณสถานสองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา


ประเพณีลอยกระทง เผาเทียน เล่นไฟ จ.สุโขทัย
สถานที่จัดงาน :
อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย จังหวัดสุโขทัย
กิจกรรม :
ขบวนแห่โคมชักโคมแขวน ตระการตาด้วยขบวนแห่กระทงของหน่วยงานภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ เอกชน และประชาชน การเล่นพลุตะไล ไฟพะเนียง การประกวดกระทงและการประกวดนางนพมาศ การแสดงแสง-เสียง การแสดง ศิลปวัฒนธรรมประเพณีของสุโขทัย และกิจกรรมรับรุ่งอรุณแห่งความสุข


ประเพณียี่เป็ง จ.เชียงใหม่
สถานที่จัดงาน :
ข่วงประตูท่าแพ ริมแม่น้ำปิง หน้าเทศบาลนครเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
กิจกรรม :
การจัดขบวนแห่โคมไฟ ขบวนประกวดกระทง การประกวดเทพียี่เป็ง และการแสดงแสง-เสียงกลางลำน้ำปิง กิจกรรมลอยกระทงย้อนเวลา หาวิถีล้านนาไทย การแสดงศิลปะพื้นบ้านล้านนา และการจำหน่ายสินค้าหัตถกรรมพื้นบ้านล้านนา


ประเพณีลอยกระทงสายไหลประทีปพันดวง จ.ตาก
สถานที่จัดงาน :
ริมสายธารลานกระทงสาย เชิงสะพานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี จังหวัดตาก
กิจกรรม :
การประกวดกระทงสายชิงถ้วยพระราชทาน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ การจัดลอยพระประทีปของพระบรมวงศานุวงศ์ การจัดขบวนแห่กระทงพระราชทาน และพระประทีปพระราชทาน การจัดตกแต่งประดับไฟบริเวณงาน การจัดแสดงแสง เสียง พลุ และดอกไม้ไฟ การจัดแสดงม่านน้ำ ชุด ตำนานกระทงสาย การจัดลอยกระทงที่ยาวที่สุด การแสดงทางวัฒนธรรมพื้นบ้าน อาหารพื้นเมือง และการจำหน่ายสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์


งานลอยกระทงตามประทีปศูนย์ศิลปาชีพบางไทรฯ จ.พระนครศรีอยุธยา
สถานที่จัดงาน :
ศูนย์ศิลปาชีพบางไทรฯ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
กิจกรรม :
การประกวดกระทง และโคมแขวน การประกวดนางนพมาศ การแสดง แสง-เสียง และสื่อผสม การแสดงศิลปวัฒนธรรมไทยพื้นบ้าน การออกร้านจำหน่ายสินค้าอุปโภค บริโภค และมหรสพต่างๆ


งานแสดงโคมไฟเฉลิมพระเกียรติ สีสันเมืองใต้ อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา
สถานที่จัดงาน :
ณ สวนสาธารณะบึงศรีภูวนารถ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
กิจกรรม :
การแสดงโคมไฟประเภทต่าง ๆ และโคมไฟรูปแบบต่าง ๆ ทั่วเมืองหาดใหญ่และการแสดงทางวัฒนธรรม

เพลง รำวงวันลอยกระทง
คำร้อง แก้ว อัจฉริยะกุลทำนอง เอื้อ สุนทรสนาน
วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่งเราทั้งหลายชายหญิงสนุกกันจริง วันลอยกระทงลอย ลอยกระทง ลอย ลอยกระทงลอยกระทงกันแล้ว ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวงรำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทงบุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ
วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่งเราทั้งหลายชายหญิงสนุกกันจริง วันลอยกระทงลอย ลอยกระทง ลอย ลอยกระทงลอยกระทงกันแล้ว ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวงรำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทงบุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ ฯ